|
Bir Tatlı Kaşığı Ortodonti
Türk
Dişhekimleri Birliği’nin 5. Ulusal Kongresi’nde
tanımıştım onu. Yeditepe Üniversitesi Dişhekimliği
Fakültesi öğrencisi sevgili Dilara Bektaş'ı. Üniversite
öğrencilerinin çıkardığı Sanitas Sağlık Dergisi'nin
Dişhekimliği bölümü için bir yazı
yazmamı rica etmişti - ben de bayram sonrası için söz
vermiştim.
Sanırım basit bir yöntem ile gelecekte ağır bir
ortodontik sorunla karşılaşmanın önlenmesini anlatmak,
paylaşmam gereken bilgiler arasında en öncelikli olmalı.
Ortodonti derslerinde anlatılır; “bir tahta dil basacağı
yardımıyla, henüz sürmekte olan dişlerin çapraz
kapanışları düzeltilebilir”. Bu sadece ülkenin sağlık
şartlarının kısıtlı olduğu bölgelerde değil, en
donanımlı ortamlarda dahi “ilk tercih edilen” yöntem
olmalıdır.
Ağaç
yaşken eğilir. Ortodontide amaç “bir an evvel tel
uygulamak” değil, mümkünse hiç tel uygulanmasına gerek
kalmaması için zamanında önlem almaktır. Bu yüzden
özellikle ön kesici dişler ilk sürerlerken bozuk açıda
ve ters kapanacakları şekilde sürmekte iseler, hafif
kuvvetlerle sürme açıları ideale zorlanmalıdır.
Kök
gelişimini henüz tamamlamamış dişlere ağır kuvvetler
uygulamak sakıncalıdır; bu yüzden bu dönemde en tatlı
önleyici tedavi “bir tatlı kaşığı” sayesinde
olabilmektedir.
7
yaşındaki bir çocuk kendisine gösterildiğinde bir diş
üzerine sürekli hafif kuvvet uygulayabilir ama anormal
bir kuvvet uygulayamaz. Bu da bize telin yaylanması
esasına dayanan bir uygulamadan çok daha güvenli bir
seçenek sunar.
Bu
yöntemin sadece ileride Ortodonti Uzmanı olmayacaklar
tarafından bilinmesinde değil, tüm anne babalar
tarafından da bilinmesinde yarar vardır. Elbette bu
bilginin, bir ortodonti uzmanı gözetiminde uygulanması
idealdir.
OLGU ÖRNEĞİ:
7
yaşındaki tatlılar tatlısı Ece, 17 Kasım 2011
Cumartesi sabahı, saat 10:59’da annesinin elini
tutarken, bir yaşamı birlikte geçireceği üst birinci ön
keser dişleri, alt birinci ön keser dişlerinin arkasına
doğru yönlenmiş olarak sürmekteydi.
Artık
“Çapraz Kapanış” oluşmuştu ve hep diş kökü oluşumunun bu
pozisyona uygun olarak gelişmesi riski vardı, hem de alt
çenenin içinde hapsolmuş bir üst çene kapanışında çene
kemiklerinin bu ilişkinin rehberliğinde büyümesi
olumsuzluğu kapıdaydı.
Bir
ortodontik tedavi için yaşı çok küçüktü ama oluşmakta
olan bu çapraz kapanıştan kurtarılmalı, gerekirse yıllar
sonra normal ortodontik tedavisi yapılmalıydı.
Dişlerin bu sürme açıları ve birbirlerinin üzerinden bu
açıda kayıp gitmelerinden ötürü sürekli alt keser dişler
dışarıya, üst keser dişler içeriye doğru zorlanmaktaydı.
Bu
hareketli, hatta sınırlı bir sabit ortodontik sistemle
düzeltilebilirdi ama gerek var mıydı; bizim bir “Tatlı
Kaşığı”mız vardı. Aslında Ece'ye hangi kaşığı versem o
artık bir "tatlı Kaşığı" olacaktı.
Tatlı
kaşığı alt keser dişlerin ön yüzeyine bastırarak üst
keser dişlerin arka yüzeylerine öne doğru baskı
uygulayacaktı. Bu hafif kuvveti “o hafta sonu boyunca”
bizzat 7 yaşındaki güzeller güzeli E.G. uygulayacak,
pazartesi günü okul çıkışında da kontrole gelecekti.
Ağrı
mekanizması zarar verebilecek bir kuvvete izin
vermeyeceğinden, 2 gün boyunca ağrı kesici
alınmamalıydı.
Ve
10:59’da dişlerinin arasında bir tatlı kaşığının sapı,
bir
bebek mamasının logosundaki gibi evinin yolunu
tutacaktı...
** **
**
7
yaşındaki tatlılar tatlısı Ece, 19 Kasım 2011
Pazartesi öğleden sonra, saat 16:27’de yine annesiyle
gelmişti -
53
saat 28 dakika sonra yine o koltuktaydı ve 2 gün boyunca
hafif hafif o uygun basıncı uygulamış, ödevini yapmış bir
öğrenci olarak karşımdaydı.
Ön
keser dişlerdeki çapraz kapanış atlamıştı.
53
saat 28 dakika sonra
Dişler daha tam sürmemişlerdi ama "sürme yönleri"
düzelmişti ve bundan sonra bu ilişkide sürecekler –
hayat boyunca da çapraz kapanışa geri dönmeyeceklerdi.
Çünkü alt kesici dişler, çenelerin her kapanışında Çin Seddi
gibi üst kesici dişlerin arkasında koruyucu bir duvar
oluşturacaktı.
Belki
ileride, dişler dental arka tam sığamayıp eğri
çıkacaklar,
belki aralık oluşacak, belki de bambaşka bir ortodontik sorun ortaya çıkacaktı;
ama
ona daha zaman vardı -
şu
andaki derdimiz bir tatlı kaşığı ortodonti ile bitmişti…
dr.
yalçın ergir -
ortodonti uzmanı
22 Kasım 2011 - dişhekimliği günü
(toplum ağız ve diş sağlığı haftası)
http://www.ergir.com |
