Taşhan'dan Çıktık Yola... düş hekimi yalçın ergir

31 Ocak 2018'de güncellenmiştir

TÜM FOTOĞRAFLAR YAZININ BİTİMİNDE YER ALMAKTADIR

(kaynak belirtmek kaydıyla kullanılabilir)

TAŞHAN’DAN ÇIKTIK YOLA…

Başkent’in İlk Dükkânları

düş hekimi yalçın ergir

Okumak üzere olduğunuz satırlar,

şimdi yazılmasaydı, bir daha hiç yazılamayacak bir Ankara Belgeseli’dir.

Ankara tarihi hakkında çok kitaplar yazılmıştır,

ama Başkent’in ilk dükkânlarını isim isim, sıra sıra,

çoğunun ne sattıklarına ve sahiplerinin isimlerine kadar bulabilme şansı yoktur.

Cumhuriyet ve Başkent Ankara ile yaşıt bir avukat:

Halil Makaracı'nın o günlerde tuttuğu notlardan -

hiçbir kitapta yer almayan paha biçilmez detaylar ve

bizzat yaşadığı anılarından yola çıkılmıştır.

** ** **

Bu Başkent belgeselinin 1. Bölüm’ünde tarihi olaylar, tarihler değil,

BAŞKENT OLUŞTAN - 1950’LERE KADAR Ulus Meydanı’ndan Anafartalar Caddeleri boyunca Samanpazarı’na kadar (Karaoğlan - Balıkpazarı güzergâhı) “sağ kol”da - bazen aynı mekânda, farklı zamanlarda yer alan dükkânlar sıralanacaktır.

Ön Bilgi:

Karaoğlan Caddesi – Çıkrıkçılar Yokuşu başındaki Işıklar Caddesi = Anafartalar-1 Caddesi

Işıklar Caddesi / Balıkpazarı – Kurşunlu Cami / Samanpazarı arası = Anafartalar-2 Caddesi ismini almıştır.

Halil Makaracı’nın gençliğinde tuttuğu detaylı notlar yolun karşı kısmını kapsamadığından 2. Bölüm ileride, sadece bellek zorlanarak yazılabilecektir.

Mutlaka eksikleri olan bu sıralamanın, bu arşiv ve saha çalışmasının,

gelecek kuşak Ankaralılarına ve çivit mavisi bilgi gölüne

bir damla olabilmesi dileği ve hep sevgi’lerimle…

düş hekimi yalçın ergir - 12 ocak 2012 / güzel Ankara

TAŞHAN’DAN ÇIKTIK YOLA…

BÖLÜM - 1

Ulus Meydanı’nın ismi 1930’dan önce Hakimiyet-i Milliye Meydanı idi. Ama daha da önce, Taşhan Meydanı ismini taşırdı ki - ismini 1888’de Vali Abidin Paşa’nın zamanında yapılmış olan Taş Han’dan alıyordu. Tozlu topraklı meydana ancak 1924 yılında parke döşenebilmişti.

Ulus Meydanı’nda, Taşhan’ın bulunduğu köşede Ankara Kalesi’ne doğru giden yolun ismi henüz Anafartalar Caddesi değil, Karaoğlan Caddesi idi. Hâkimiyet-i Milliye Meydanı’nda Karaoğlan Caddesi’nin girişine bir ada olarak 24 Kasım 1927 Perşembe günü açılışı yapılan Zafer Abidesi (Atatürk Anıtı) inşa edilmişti.

Abideden karşıya geçilip Bankalar Caddesi’ne (daha sonra Atatürk Bulvarı olacak)(bir ara Necati Bey Caddesi, Gazi Caddesi - en başta ise Kızılbey Yolu) bakan cephedeki köşeye doğru ilk yapılar:

SIRASIYLA:

(Bankalar Caddesi cephesi - Posta Caddesi ile Yurt Sokak Arasında)

LOZAN PALAS: - önce Eti Palas - ismiyle otel olarak işletilmiştir. Binanın mülkiyeti Ankaralı İbrahim Akoğlu’na ait idi. Bu bina 1948’den sonra Akbank’ın mülkiyetinde banka olarak çalıştırılmaktadır.

(Bankalar Caddesi cephesi - Yurt Sokak ile Ulus Meydanı / Heykel Arasında)

DARÜ’L-MUALLİMİN BİNASI - eski Maarif Vekâleti. (1947’de içindeki Talim ve Terbiye Dairesine ait 10.000 ciltlik kütüphanesiyle tamamen yanmıştır)

(altındaki dükkânlar):

NECATİ HALİT Kumaş ve terzi mağazası

YAŞAR KORAY Kumaş ve Terzi Mağazası

(O zamanlar kumaş kesilirken “hak geçmesin” diye bir parça da kumaş payı bırakılırdı. Namaza gidildiğinde “dükkânın bereketi kaçmasın” diye dükkân kilitlenmez, kapının önüne bir sandalye konurdu; hırsızlık da olmazdı)

ZENITH SAAT MAĞAZASI Sahipleri Seyfullah ve Necip Biraderler

FOTO AR – Rasim Ar (ilk adresi)

MOD Kumaş ve terzi mağazası (Ankaralı Bulgurlular’a ait)

MÜMTAZ ÖZ Gömlek, kravat, çamaşır satış mağazası

PAPATYA MAĞAZASI Ankaralı Gümüşsoy ailesine ait, özellikle Borsalino şapkalarıyla revaçta

YEŞİL FIÇI içkili lokanta

GÖZLÜKÇÜ Ali Rıza Gözlükçü ve oğlu Hazım Gözlükçü’nün

ANAFARTALAR – 1 CADDESİ

Köşede:

AHMET ENVERLER BAKKALİYESİ – Ahmet Enver Gürzumar. Birinci, Yenice, Serkldoryan, Boğaziçi, Yaka, İsmet Sigarası, Hanımeli gibi sigaralar satan tütün gişesi, kibrit vb.

(farklı zamanlarda - ilk yıllarda Köseleci Mehmetçe ve Nail Bey’in Umum İthalat ve İhracat Şirketi)

LOSTRA Ayakkabı boyama salonu

SÜRPRİZ Gömlek, kravat, mendil, çorap mağazası

(daha önce YILDIZ TECİM EVİ)

TARIK EDİP KÜTÜPHANESİ Kitabevi

MOİZ Ankara’nın tek bisiklet mağazası ve elektrik malzemeleri

(yine farklı zamanlarda)

KARAMÜRSEL MAĞAZASI (“yeni”si henüz yok) - Fethi Ağralı daha sonra MEDAL KUNDURA

KIZILIRMAK KIRAATHANESİ – Sahibi Abdullah Çokgüven. Çay, kahve salonu, daha sonraki adı: TAFLAN

FOTO SPOR: fotoğrafçı - vesikalık (haftalık) çeken tek fotoğrafçı

(Karaoğlan – Cihan Sokak köşesi)(şimdiki Sanayi Caddesi’nin başlangıcı)

İSTANBUL OTELİ (Rizeli Ali Rıza Mataracı’nın) altında (Halil Bey’ler Mataracı’larla özellikle kardeş Berrin Mataracı ile ailecek görüşmektedirler. Oysa Mataracı soyadı pek çok Ankara belgeselinde Matrakçıoğlu olarak geçmektedir).

İSTANBUL PASTA SALONU VE ÇAY EVİ (Yahya Kemal ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın ünlendirdiği en eski Ankara pastanesi. Hıfzı Nalbandoğlu, Prof. Feridun Nafiz Uzluk, Mehmet Nuri Gençosman, Namdar Rahmi, Enver Behnan Şapolyo, Dr. İzzettin Şadan, Sadri Etem, Nahit Sırrı, Refik Fenmen, ressam Saip, musikişinas Ahmet Yekta da müdavimler arasındaydı.

Cihan Sokak’ı geçince köşede:

MUHALLEBİCİ CELİL Cumhuriyetin ilk yıllarında Batı Trakya’dan gelen muhacir Celil’in salep, börek dükkânı.

Muhallebici Celil’in Karaoğlan’a bakmayan Cihan Sokak’taki komşusu ise:

AHMET MEHMETLER BAKKALİYESİ VE MANAVI

(Akşamları meyve – sebzelerin üzerine bir örtü örtülüyor; ne bir kilit, ne başka bir şey)

Karaoğlan’a devam – muhallebicinin komşusu:

MAVİ PİYANGO GİŞESİ Tayyare Piyango Bileti Gişesi (İstanbul’daki Nimet Abla gibi bir de Müzeyyen Abla’sı var – Ankara’nın ilk hanım piyangocusu - bu gişe daha önce Taşhan’dan - Zincirli Cami’ne giden koldaydı).

FLORYA SPOR MAĞAZASI – Abdurrahman Kibar ve Osman İsmet Koyuncu) Spor eşyaları, top çeşitleri, voleybol ve tenis ağları, futbol ayakkabıları, eldiven ve çorapları

KAMELYA SPOR EŞYALARI MAĞAZASI Florya’daki gibi spor eşyaları

ŞARK ECZA DEPOSU Eczacı Faik Bey’in. Çeşitli ecza, kimyevi maddeler, laboratuvar malzemeleri. Bu alanda Ankara’da tek.

MESERRET OTELİ Ankara Barosu başkanlarından Süleyman Sırrı Bey’in.

NEMUTLU KARDEŞLER Açık gişe şeklinde tıraş takımları, jiletler, kalemler (daha sonra Yenişehir’e taşınacak – ABC Giyim Mağazası)

Geliyoruz Zafer Sokak’a. Bu sokak girişi günümüzde bulunmamaktadır.

Zincirli Cami’nin karşısına isabet eden bu sokak üzerine, 1957 Ulus Meydanı düzenlemelerinde Anafartalar Çarşısı inşa edilmiştir. Şu anda sokak, Anafartalar Çarşısı’nın arkasından geçen Alsancak Sokak ile bir paralelindeki Kızılbey Sokak arasında kısacık bir minibüs durağıdır.

Zafer Sokak’ı geçtiğimizde köşede:

SEBAT ECZANESİ Muzaffer Gürcan Bey’e ait.

AKMAN BOZA LİMONATA DÜKKÂNI Arnavutluk’tan göç ettikten sonra başlangıçta seyyar olarak ibrikle “hani ya boooza?” diye seslenerek boza, demirhindi, şıra satan Muharrem Akman’ın, kardeşi Vahap ile birlikte açtıkları bir odadan daha küçük, koridor gibi ilk dükkân.

AKDEDE LEBLEBİCİ (Dikmenli) Kuruyemiş imalat ve satış dükkânı. Daha sonra Kurşunlu Cami’nin arka tarafına taşındılar)

ZENITH SAAT MAĞAZASI (Bankalar Caddesi’ne bakan mağazaya ilaveten)

KURU KAHVE VE ÇAY DÜKKÂNI Acem Kazım Oskay (Melek ve Besim)

OS-KA MAĞAZASI Osman Kazmirci’ye ait her türlü giyim, gömlek, kravat, çorap, eldiven, palto, elbise vb. (no 66)

HALK PASTA SALONU – Ali Dayıoğlu. İstanbul Pastanesi’nden daha lüks ve pahalı; yabancıların da rağbet ettiği pastane. Ankara’da ilk kek – o zamanlardaki ismiyle Pandispanya, yani “Pan di Spagna” (İspanyol ekmeği) 1927- 1928’de bu salonda satılmıştır.

AŞÇI HASAN EFENDİ LOKANTASI Ankaralı Hasan Akdemir’e ait

BONOMO HIRDAVAT: Her türlü hırdavat ve boya

MENEKŞE KUMAŞ TİCARETHANESİ: Tuna ailesine aittir.

ŞEKERCİ OSMAN NURİ (daha sonra oğlu Ali Uzun) Şeker, lokum, karamela dükkânı (ve Şehir Çarşısı no25)

ARON ARAF Her çeşit hırdavat, inşaat, marangoz ve boya malzemeleri (daha sonra çocukları Vitali ve Eli)

HAİM KOHEN AYAKKABI DÜKKÂNI El yapımı ayakkabılar. Atatürk’ün de ayakkabıcısı. Daha sonra yerine Kristal Mağazası açılıyor. Haim’in mağazasının önünde Karaoğlan’ın tek akasya ağacı dururdu. “Küçük Asya’nın Bin Bir Yüzü” kitabının 398. sayfasında, Atatürk’ün Hacı Bayram Cami’de kıldığı bir bayram namazı çıkışında, bu ağacın altındaki bir iskemleye oturarak dinlendiğini yazmaktadır.

ATTAR ZİYA MAKARACI (dükkân no: 92) (Halil Makaracı’nın babası)

Her türlü aktariye, hırdavat, boya, züccaciye, Lüks ya da Standart marka lambalar ve malzemeleri, el aletleri, kırtasiye. 1942’de kapanıyor, daha sonra BEYKEN Kundura (Orhan Bey) olarak devam ediyor.

BURSA PAZARI (Tahta Kale Sokağı’na da bakan köşe dükkân) Şakir Süter biraderlerin. Ankara’daki ilk mandıra olarak, peynir, zeytin, helva, yoğurt, tereyağı, yufka, tatlı çeşitleriyle örnek bir satış yeri. Ankaralıların “Yeşil Zeytin”i ilk defa gördükleri yer.

Geliyoruz Yeni Hal’e doğru giden Tahta Kale Sokağı’na

(Asıl adı “kalenin altı” anlamına gelen “Tahta’l - Kal’a”)(Şimdiki adı Susam Sokağı)

Burada bir polis kulübesi ve

GAZETE BAYİ Ovacık Köyü’nden Ali Bitik’e ait. Gazete ve mecmualar

SÜSLEN MANİFATURA MAĞAZASI Aşçı Hasan Efendi’nin oğlu Yaşar Akdemir’e ait manifatura, kadın kumaş ticarethanesi (sokağın içinde EMEL KUNDURA var).

GENÇLİK KÜTÜPHANESİ 1934 yılında kapandı, yerine GENÇLİK KOLONYA DÜKKÂNI açıldı

HALK PASTA SALONU 2. Halk Pasta Salonu

İSTANBUL ECZANESİ – H. Hüsnü Sarı. Ankara’nın iki büyük eczanesinden (diğeri Sebat)

PAK KÜRKEVİ Sahibi Muharrem Pakoğlu

FOTO İSTİKLAL Sahibi Remzi Bey

ALMAÇ TUHAFİYE MAĞAZASI Sahibi Vehbi Almaç

Artık köşeden sağa, Balıkpazarı’na doğru dönüyoruz;

ANKARA BELEDİYESİ Bu belediye binası eski ahşap iki katlı ŞEHREMANETİ binasının yerine yapılmıştır.

HAFİ ARAÇ PİYANGO BİLETİ GİŞESİ 1957’de Ulus Meydanı yeniden düzenlenince yeni çarşıya taşınmış, yerine KAMSPOR adında spor malzemeleri satan dükkân açılmıştır.

EMNİYET SANDIĞI’NIN ANKARA ŞUBESİ

Şimdi de Yeni Hal’e giriş sokağının başındayız.(Şimdiki Alsancak Sokak)

Köşede TOYGAR HANI. Ankaralı Toygarzade Naşit (Toygar) Efendi’nin hanı.

Toygar Hanı’nın altında:

KUYUMCULAR ÇARŞISI,

APA KUNDURA (Ali Galip Apa’ya ait)

NECATİ MAĞAZASI kadın kumaşları

YÜZBİR ÇEŞİT (Ali Rıza Yüzbir) Ayakkabı mağazası (no 142)

daha sonra Anafartalar boyunca:

KÖKLÜ HAN - altında kuyumcu dükkânları

TALAS APARTMANI altında REHBER MAĞAZASI. Soryano ve Hanalel. Sahibi 1950 yılında Etimesgut’taki uçak kazasında vefat edince yerine Anadolu Bankası ve Emlak Kredi (Eytam) Bankası şubeleri açılmıştır. Aynı uçak kazasında Anafartalar Caddesi üzerinde yer alan İNCİ TERLİK mağazası sahibi Muzaffer Abacı da vefat etmiştir.

Talas Apartmanı altında ayrıca bir BİLLURİYE – ZÜCCACİYE dükkânı da bulunuyordu. Sahipleri: Ali – Veli Candar kardeşlerdi.

YENİ DÜNYA MANİFATURA Mehmet Hamamcı

EMEK APARTMANI – HİLAL MANİFATURA MAĞAZASI Sahibi Mehmet Kemal Öktemer.

VAKIF İŞHANI (Posta Caddesi köşesinde) Kuyumcular, banka şubesi, 1970’li yıllara kadar ÜLKÜ MAĞAZASI var.

Posta Caddesi’nden karşıya geçiyoruz – tabii ki trafik lambaları yok. 1929’daki büyük Tahtakale yangınından sonra Yeni Hal kurulurken Posta Caddesi yükseltilmiş ve Hal’in karşısındaki tarihi Suluhan aşağıda kalmış. Posta Caddesi’nin bugünkü ismi: Şehit Teğmen Kalmaz Caddesi.

Köşede:

KUYUMCU ZEYNEL

ALİ DİKER KUMAŞ MAĞAZASI

İNCİ TERLİK Sahibi Muzaffer Abacı

(ilk)BAHAR MANİFATURA Sahibi Ankaralı Hilmi Hamamcı damadı Mehmet Yöney

HALK EŞYA PAZARI Sahibi Çankırılı. Daha sonra HANİF HANI oldu. Kuyumcular, ayakkabıcılar.

ANAFARTALAR HANI: GÖZLÜKÇÜ Münim Halkacı ve KUYUMCULAR.

AKALIN KUNDURA MAĞAZASI Sahibi Süleyman Akalın (Sobacılar Çarşısı’na inen Şekerciler Sokak’ın köşesi. Merdiven başında Gazete Bayii, merdivenlerde BIÇAKÇILAR.

Anafartalar üzerinde devam eden KUYUMCU DÜKKÂNLARI, MANİFATURACILAR,

ANAFARTALAR – 2 CADDESİ

Burada duruyoruz. Sol karşımızda yukarıya doğru Çıkrıkçılar Yokuşu var – tam sola doğru ise Işıklar Caddesi.

Burası Ulus Meydanı’nda başlayan Anafartalar-1 Caddesi’nin bitip, Samanpazarı Kurşunlu Cami’ne kadar devam edecek Anafartalar-2 Caddesi’nin (Çocuk Sarayı Caddesi) başlangıcı. Tam birleşim yerinde Asri Helalar mevcut.

Devam ediyoruz;

KABAKÇI MANİFATURA

ECZANE

KUYUMCULAR

Eski Ankara Evi Binası’nda (1930/1940/1950’li yıllarda ANKARA 2. NOTERİ Veli Ulusu.

Şimdiki Altan Sokak’ın köşesinde:

ORTAÇ TUHAFİYE, şapka, gömlek, kravat mağazası

geçince köşede:

ANKARA PASTA SALONU – Sahibi Ferhat Alev. Dondurma, muhallebi, meşrubat, çörek, börek vb.

HIRDAVAT MAĞAZASI – Sahibi Halil Ayan. Bu hırdavat mağazasının yerine 1960’lı yıllarda Dr. Fethi Alemdar ve kardeşi tarafından ANKARA PASAJI inşa ettirilmiştir.

TUHAFİYE MAĞAZASI – Sahibi Mehmet Ali Sofuoğlu. Gömlek, kravat, mendil, çamaşır mağazası.

ZAMAN MANİFATURA MAĞAZASI – Hıfzı Zaman

COŞKUN MANİFATURA MAĞAZASI

NAUMANN DİKİŞ MAKİNELERİ

DİŞ TABİBİ DANYAL TUNA

SAKARYA APARTMANI (Nuri Conker’e ait) Altında kiracı EYÜP SABRİ TUNCER KOLONYACISI (önceleri tuhafiyeci; gömlek, pijama dikişi)

ADALET HANI – Bu bina Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Kalem-i Mahsus Müdürü Hayati Bey’in iki katlı binası halindeyken (o zamanki ismi HAYATİ APARTMANI idi), daha sonra yeni malikleri E. Halim Ergun ve Mustafa Çizmecioğlu tarafından iki kat daha ilave edilmiştir ve ADALET HANI ismini almıştır. Altında:

MEKTEPLİLER PAZARI – Her türlü kırtasiye, kalem, defter, mürekkep vb satışı.

FOTO AR – (ikinci adresi) sahibi Rasim Ar (1947 yangınına kadar Bankalar Caddesi’ndeki Özel İl İdaresi girişinde)

52 numaralı hanın kapısında TÜTÜNCÜ Necmettin Bey

SINGER DİKİŞ MAKİNELERİ KUMPANYASI

BERBER HÜSNÜ

DÖKMECİ APARTMANI – Turan Dökmeci. Tuhafiye dükkânları; daha sonra

DÖKMECİ İŞHANI olarak inşa edilmiştir.

Köşede, TOROS MUSA. Sonradan çocuklarından Şeref Eskitoros. Limonata, börek, çörek, kuru pasta, meşrubat dükkânı işletti. Daha sonra da yatak yorgan satan dükkâna dönüştü.

KUYUMCULAR - ŞAPKACILAR.

DENİZCİLER CADDESİ (BAHRİYE CADDESİ) köşesine vardık.

Tam üç yol ağzındaki köşe binanın Hasan Rıza Soyak’a ait olduğu söylenirdi. 1950’li yılların sonuna kadar tuhafiye mağazaları bulunuyordu, en sonuncusunun ismi BEĞEN’di. (şimdiki Gülhane İşhanı)

Anafartalar-2 boyunca;

EVKAF APARTMANI

AKASYA MAĞAZASI – Tuhafiye, ıtriyat, kolonya, diş macunları - fırçaları, taraklar vb. Sahibi Ankaralı Niyazi Yüney’di.

REKOR MANİFATURACILIK

ZÜMRÜT HAZIR GİYİM MAĞAZASI

SAATÇİ DÜKKÂNI

KUYUMCU

GÖMLEKÇİ

ve Denizciler Caddesi’ne inen (Çatalca Sokak) merdivene gelince, 1960’lara kadar SUS SİNEMASI (biraz aşağıda, Denizciler Caddesi’nde SÜMER SİNEMASI)

2. Anafartalar Caddesi’nden Denizciler Caddesi’ne inen merdivenin başında:

HİMAYE-İ ETFAL yani ÇOCUK ESİRGEME KURUMU binası ve ek binaları bulunmaktaydı. Bu kurum binaları bitiminde varılan merdiven (Acıçeşme) Mevlüt Güven’in işlettiği ŞENGÜL HAMAMI’na, Hoca Hindi’ye (Kumrucuk Sokak) ve ANAFARTALAR LİSESİ’ne iner. Anafartalar Lisesi’nin bulunduğu yerde ANKARA 1. ORTAOKULU bulunurdu. Bir sokak içeride, o zamanlar Musevi ağırlıklı yerleşim bölgesindeki Birlik Sokak’ta bir de Sinagog bulunmaktadır.

HİMAYE-İ ETFAL Binası Cumhuriyet’in ilk büyük binalarındandır. Röntgen uzmanı Dr. Fevzi Işıkman gibi bu binada muayenehanesi bulunan doktorlardan bazıları: Dr. Ferhan Tulga, Dr. İrfan Titiz, Dr. Nimet Taşkıran, Dr. Tahsin Tulga, Dr. Talat Vasfi Öz, Dişhekimi Refik İmre.

Binanın kuruluşundan yıllar sonra altında açılan dükkânlardan:

HİLAL KIRTASİYE – Sahibi M. Necati Aksekili

FOTO RIDVAN – Rıdvan Kırmacı no:326

ŞEKERCİ VE PASTANE DÜKKÂNLARI

Şengül Hamamı’na inen merdiveni geçince:

ŞEKERCİ – LOKUMCU RASİM Karamelli ilk FOK DONDURMA burada satılmıştı.

TUHAFİYECİLER

AYAKKABICILAR

Buradakilerin en eskilerinden birisi de:

ÇAMLI SELİM – Cumhuriyet’in ilk yıllarında tek PLAK VE GRAMOFON dükkânı.

1929/1930 yıllarında satılan taş plaklardan bazıları:

Kuş Sesleri, Nereden Sevdim O Zalim Kadını, Adalardan Bir Yar Gelir Bizlere, Ah Kalamış’ta, Kadifeden Kesesi, Sarı Zeybek, İzmir Zeybeği, Aydın Zeybeği, Yıldızların Altında…)

AKALIN PASTA SALONU - 1950’lerde Bahçelievler’de Akalın Pasta ve Düğün Salonu olarak devam edecek)

Samanpazarı Kurşunlu Cami’ne kadar tek katlı eski Ankara evleri, SAATÇİ

bitiminde HAMAMCIZADELER’in inşa ettiği apartman.

Sakalar’a inen yokuşun köşesinde:

GAZİANTEP BÖREKÇİSİ - 1930 - 1972 yılları arasında Cemil Yıldız ve ağabeyi Abdurrahman Yıldız

SAMANPAZARI PTT BİNASI VE

BİLLUR HAN. (daha öncesinde hanımlara mahsus fotoğrafhane)

ve Anafartalar – 2 yi bitirip Ulucanlar’a giden yolun ardındaki Samanpazarı’na vardığımızda; unutulmaz ESEN PARK. (Şu anda ALTINDAĞ BELEDİYESİ’nin olduğu yer)

Daha önce idamların da yapıldığı bu bölgedeki Esen Park, çay bahçesiyken şarkıcıların da geldiği bir eğlence mekanına dönüşmüştü.

Burada ayrıca mezat salonu da bulunmaktaydı - ki daha sonra Bent Deresi yolunun sağ koluna taşınacaktı.

** ** **

En başta da belirttiğim gibi bu birinci bölümde:

Anafartalar -1 ve Anafartalar -2 caddelerinin

sadece sağ kolunda yer alan dükkânlar yer almakta.

Gelecekte;

TAŞHAN’DAN ÇIKTIK YOLA…

BÖLÜM – 2

yani Anafartalar -1 ve Anafartalar -2 caddelerinin,

sadece sol kolunda yer alan dükkânlar yazılırken,

aşağıdaki giriş bölümüyle başlayacak:

Karaoğlan Caddesi’nin sol tarafında, Taşhan’dan Kale’ye doğru yer alan sırasıyla (farklı zamanlarda):

TAŞHAN (Hotel d’Angora, Taşhan Palas), anıtsal bir yapıydı, ama Ankara İmar Planı yarışmasını kazanan Prof. Hermann Jansen'in itirazlarına rağmen 1933’de yıktırılarak, yerine ”Sümerbank Binası” inşa edilecekti. Karpiç’in kurucusu Juri Georges Karpovitch (KARPİÇ) ilk lokantasını 1928’de Taşhan’da açmıştı.

Hemen arkasında Yeni Sinema vardı.İş Bankası/ İş LTD’in YENİ SİNEMA’sı devrin en modern, mavi kadife koltuklu - Gazi’ye ayrılmış localı sineması (Yeni Sinema’dan önce Zeybekler Kahvesi), BİZİM TERZİ (Hamdi Mavituna)

LONGINES SAAT (Abdülhalim Ahmet kardeşler) - Sinema girişinin yanındaki saat dükkânının vitrininde Greenwich’e göre ayarlı bir saat bulunur, gelip geçenler saatlerini ona göre ayarlardı. Meydandaki kumbara şeklindeki İş Bankası Saati de hassas bir Longines’di. 1945’den sonra birinci kata ATLAS FOTO gelecekti. Bu fotoğrafçı Ankara’nın ilk “şipşak” fotoğrafçısıydı.

HASAN PAŞA FIRINI

WAGONS-LITS COOK yataklı vagonlar şirketi (sonra Bankalar Caddesi)

Farklı zamanlarda MEHMET BÜFE, FOTO REKOR, CUMHURİYET LOKANTASI, TURKUVAZ BARI,

KAYSERİ HANI – HÜRRİYET OTELİ, KÜÇÜK HIRDAVATÇILAR, ZENCİRLİ (Zincirli) CAMİ

Ulus yeniden düzenlenirken yıkılan KUYULU CAMİ, Hacı Bayram’a giden HACI BAYRAM CADDESİ (Hükümet Caddesi, İlbeyi Caddesi) üzerinde KUYULU KAHVE (şimdi Ticaret Han olup 1 Şubat 1963’te üzerine uçak düşen) – caddenin karşı köşesinde, ileride Gima olacak GAZİ ORMAN ÇİFTLİĞİ (ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ) SATIŞ MAĞAZASI (1930’larda Özel İl İdaresi dükkânlarında), daha aşağıda yer alan Vehbi Koç’un BÜYÜK APARTMANI ve HaliL Naci Mıhçıoğlu’nun Waterman’s ya da Agfa reklamlı kırtasiye dükkânı (no:95)(her türlü alati hendesiye ve levazımatı tersimiye) kadar…

diyerek devam edip gidecek.

Kim bilir belki o 2. Bölüm bu sefer de:

Bankalar Caddesi’nin karşı köşesinden, MUHASEBEİ HUSUSİYE ÇARŞISI’ndan (ŞEHİR ÇARŞISI’ndan) - değişik zamanlardaki KARPİÇ, HACHETTE (HAŞET) KİTABEVİ, OSMAN NURİ ŞEKERCİSİ (dükkân no:25), AKBA KİTABEVİ, HACI BEKİR (no:4), FRESCO BEY’İN BARI, ÇİÇEKCİ SABUNCAKİS ile, hatta, Çankırı Caddesi’ne atlayıp 13 numarada, Taşhan’ın karşısında yer alan KOÇ ZADE TİCARETHANESİ Ahmet Vehbi…

diye başlayacak.

Ama bu 1. Bölüm’de, yolun karşısından, yani Anafartalar -2’nin sonunda, karşı tarafta yer alan Kurşunlu Cami’ndeki bir hadiseyi de anlatmadan da geçemeyeceğim:

Anafartalar -2’nin bu kesimine “Kurşunlu Cami Caddesi” de denmektedir. Bir gece, Sovyet Büyükelçisi Medivani’nin beslemekte olduğu ayı kaçar ve Kurşunlu Cami’nin merdivenlerinden şerefeye kadar çıkar. Sabah müezzin ezan okumak için şerefeye çıktığında ayıyla karşılaşır. O imdat çığlıkları atarken, ayı da onun çığlıklarından korkarak bağırmaya başlar. Yukarıdan bu canhıraş bağrışmalar duyulurken, aşağıda toplananlar bir şey yapamamaları, ayının bakıcısının yetişip müezzini kurtarışı, T.B.M.M.’nin ilk Adana milletvekillerinden Damar Arıkoğlu’nun 1961’de yazdığı “Hatıralarım” kitabındaki anılarındandır. https://www.facebook.com/dushekimiyalcinergir/posts/1324073507737774

** ** **

Cumhuriyet ile yaşıt Avukat Halil Makaracı’nın bizzat görüp bana ve benden sonraki kuşaklara aktardığı notlarından ve hatıralarından yazabildiklerimizdi bu Ankara’nın kültür mirası satırlar. Gönüller dolusu bir teşekkür de sevgili eşi, bir başka canlı tarih Gönül Makaracı’ya; Gönül Makaracı, bir sene boyunca Hacı Bayram Caddesi üzerindeki Foto Üstün’ün vitrinini süsleyen kocaman fotoğraftaki güzeller güzeli küçük kızdan başkası değildir.

Evet, eksik;

biliyorum ama

bir vefa gereği bu Ankara’ya -

2012 yılında ve ilk defa.

Şimdilik bu kadar;

sürçü lisan ettiysek affola.

Avukat Halil Makaracı notlarıyla &

saha çalışmalarıyla, arşivimle

ve hep sevgi’lerimle...

düş hekimi yalçın ergir 11 Ocak 2012 - Ankara

http://www.ergir.com

Aşağıdaki Kaynaklara, Teşekkür ve Sevgilerimle: