GERÇEK BİR ANKARA ÖYKÜSÜ...

1921'de, Kurşunlu Cami’nin Minaresine Kaçan Ayı

Şehirlerin kuşaktan kuşağa anlatılan ilginç olayları vardır.

Yaşandığı yıllarda küçük şehirdeki herkes bilir.

40 yıl sonra yaşlılar ve onları dinleyen, okuyan yeni kuşaklar bilir

97 sene sonra koca şehirde kimse bilmez… demek geliyor içimden ama doğrusu:

az sayıdaki torunlar,

57 sene önceki kitaplarda şehrini arayan sevdalılar

ve şehir tarihine odaklı akademisyenler, sevdalı araştırmacılar bilebilir.

Paylaşacağım öykü;

Mustafa Kemal Atatürk'ün çok sevip, güvendiği ve "Kardeşim" diye hitap ettiği,

Fransız işgalindeki Adana'nın kurtuluşu için Kuvayi Milliye müfrezesi kurarak Kilikya savunmasına katılan,

ilk Büyük Millet Meclisi’nden - 7. döneme kadar aralıksız Adana Mebusu olan,

kırmızı yeşil kurdeleli İstiklal Madalyalı,

Atatürk Enstitüsü Şeref Üyesi Damar Arıkoğlu'nun (1889 – 1969) anılarından.

1961 senesinde, Damar Arıkoğlu Tan Gazetesi ve Matbaası’nda basılan bir kitap yayınlar:

“Hatıralarım”.

6 Mart 1962 senesinde, Adalet Partisi'nin ilk genel başkanı Orgeneral Ragıp Gümüşpala'ya imzaladığı bu kitap ile,

Ekim 2000 senesinde oğlu Korkut Arıkoğlu’nun da ön sözü ile yeniden basılan iki kitap;

Ocak 2018'de diğer kaynaklar ile birlikte Düş Hekimi Yalçın Ergir'in masasında durmaktadır.

Ankara’nın unutulmaya mahkûm komik öyküsü,

başka kaynaklardan bilgilerle de zenginleştirilerek,

yepyeni kuşaklarla paylaşılmaktadır.

ANKARA’DA “İLK” SEFARET:

4 Ekim 1920’de Sovyetler Birliği, Ankara’yı tanıyan ilk ülke olarak Shalva Eliava’yı sefir olarak gönderecektir. Ancak Eliava’nın hastalığı nedeniyle yerine elçilik 1. sekreteri Y. Y. Upmal Angarsky gönderilir.

7 Kasım 1920’de Samanpazarı’ndaki Kurşunlu Cami’nin kuzey yanındaki bir ev, sefaret olarak açılır.

(Ankara'daki 2. elçilik, 10 Haziran 1921 tarihinde açılan Afganistan Elçiliği olacaktır). Sovyet Sefareti, şimdiki adı Neşet Ertaş Sokak olan dar sokağa bakmaktadır.

19 Şubat 1921’de sefir değişir;  yeni sefir Polikarp Gurgenovich [Budu] Mdivani (ya da Medivani) Ankara’ya gelir. 5 Mart 1921’de, güven mektubunu Mustafa Kemal Paşa’ya takdim eder. 16 Mart 1921'de Moskova Anlaşması imzalanır.

1921 Nisan’ının sonunda yine sefir değişir, Mdivani de hastalığı gerekçesiyle Ankara’dan ayrılır.

Mdivani, bu kısacık zaman diliminde, sefarette ayı beslemektedir. Ayrıca atları, hediye getirilmiş kartal, kediler, köpekler de sefarette barınmaktadır.

Mdivani’nin ayısı bir sabah ezan vakti kaçar.

Soluğu komşu Kurşunlu Cami’de alıp, döne döne minarenin merdivenlerinden şerefeye çıkar.

Şerefede bir ayı olduğundan habersiz imam da sabah ezanını okumak için minareye çıkar; orada aniden ayıyla karşılaşır.

İkisi de çok korkar. İmam: “İMDAAAT…” diye var gücüyle bağırırken, ayı da imamdan korkup bağırmaya başlar.

Sabah namazı vakti, bu canhıraş bağırışları bütün çevredekiler duyduğu gibi, o sırada yakında Kayseri mebuslarıyla komşu olan Adana Mebusu Damar Arıkoğlu da duyar.

Sefaretten gelen sesleri duyan bakıcı da koşarak gelir, duruma hakim olur ve ortalık sakinleşir.

Ancak imam hastalanır ve bir süre istirahate çekilir...

Damar Arıkoğlu’nun Hatıralar’ında yazdığı bu hadise, Mehmet Kemal’in 1993’te basılan: “Türkiye’nin Kalbi Ankara” kitabında; Kurşunlu Cami’nin emekli müezzini Mehmet Çayırpınar tarafından, kendisinden önceki müezzinden aktardığı bilgi ile de doğrulanmıştır.

** ** **

1921’de, küçük şehirde herkesin gülerek anlattığı bir hadisedir -

2018’de aynı tebessümle derlenip, büyük şehir Ankara’nın,

yeni kuşak sevdalılarına iletilmelidir…

düş hekimi yalçın ergir      http://www.ergir.com/belgeseller.htm

11 ocak 2018

 (ek bilgi: ilk sefaret, Kurşunlu Cami’nin bir bölümü ve daracık sokaktaki 21 ev, 15 Ağustos 1922 akşamı 8’de çıkan büyük bir yangın neticesinde yanar. Büyük yangın, Mustafa Kemal Paşa’nın da emriyle tahrip kalıpları patlatılarak kontrol altına alınabilir. Yangından sonra, sefaret Hamamönü’ndeki Mavaların (Mavaoğlu) Konağı’na taşınır)

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

Damar Arıkoğlu -  Hatıralarım 1961 baskısı ve 2000 baskısı

Mehmet Sarıoğlu - Ankara’da Rus Sefarethanesinin İlk Yılları 1995 Kebikeç

http://www.turkey.mid.ru/20-30gg.html

Suavi Aydın, Kudret Emiroğlu, Ömer Türkoğlu, Ergi Özsoy – Küçük Asya’nın Bin Yüzü: Ankara

Adana’yı Adana Yapanlar: http://www.arikoglu.com.tr/tr/Makaleler/adanayi-adana-yapanlar-damar-arikoglu-02102012/1/8

İlkgül Kaya Zenbilci - Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi Aralık 2014

Mehmet Kemal - Türkiye’nin Kalbi Ankara 1993

Vekam, Mehmet Akan, Prof. Dr. Yücel Tanyeri & Dr. Yalçın Ergir arşivleri…