İstanbul'daki füniküler,

her gün binlerce güzel insanı Taksim'den Kabataş'a,

Kabataş'tan Taksim'e taşır dururken...

Şimdi gecenin bu saatinde anlatabileceğim birisi olmadığı için yazacaklarım, 1880'de İtalya'nın Vezüv Yanardağı'nda hizmete giren "ilk füniküler"in açılışı için yapılmış bir şarkının  -

yani "Funiculi Funicula" hakkında öğrenip, paylaşmaya can attıklarım.

Düşünsenize, o günün olanaklarıyla Pompei kentini yutmuş bir yanardağın kraterine gidip gelen bir vagonlu sistem kurulmuş. Bu ilk füniküler sistemin ardından yüz yirmi yedi sene geçmiş ve hala yassı bir ekrana bakarak dinlenilirken hakkında bu satırlar yazılmış.

** ** **

Bu Napoliten şarkı, o günün heyecanıyla büyük bir coşkuyla sevilip, bütün İtalya'da dillere dolanıyormuş. Öyle ki, 22 yaşındaki Alman besteci Richard Strauss, 1886'daki İtalya gezisinde şarkıyı duyuyor ve melodisindeki serseri havaya vuruluyormuş. Ancak Funiculi Funicula'yı geleneksel bir İtalyan halk ezgisi sanıyor ve bestelediği "Aus Italien" senfonik şiirine koyuverince, kendisini besteci Luigi Denza tarafından mahkemeye verilmiş buluyormuş.

Strauss, aradan geçen yıllarda bir yandan Aus Italien'in her çalınışında Denza'ya para öderken, bir yandan da hayatımın filmlerinden Stanley Kubrick'in "2001 A Space Odyssey"inin açılışındaki unutulmaz "Also Sprach Zarathustra"yı dünyaya getiriyormuş.

Kim bilir, belki de aynı talihsizlikle, aynı ismi taşıyan kitabından ötürü Friedrich Nietzche tarafından da mahkemeye veriliyor, ona da ödeyip duruyormuş.

Yıllar sonra Almanya'da Naziler iktidara geldiğinde, Goebbels tarafından Reichsmusikkammer'in başına getirilmesi, 1936 Olimpiyatları'nın marşının besteletilmesi, bu apolitik müzik efsanesinin yaşamının diğer talihsizliklerini oluşturuyormuş.

** ** **

Çocuklar doğuyor, çocuklar büyüyor, büyükler savaşıyor, büyükler ölüyormuş. Onlarca yıl bir su sayacındaki rakamlar gibi geçiyor  -

yine çocuklar doğuyor, yine büyüyor, yine dünya savaşıyor, evlerin çatılarından karyolalara, sofralara yine ölüm yağarken, on dokuzuncu yüz yıldaki bir füniküler sistemin açılış şarkısı olan Funiculi Funicula nesilden nesile geçiyor, el çırparak, ayakla tempo tutarak "hep birlikte" coşkuyla söyleniyormuş.

Serseri melodi, savaş öncesi 1935 Oscar'ına da aday gösterilmiş olan: "Love Me Forever" filminde, kendisine aşık olmadığını bildiği halde, her şeyini yıldızı yükselen bir genç sopranoya adayan çaresiz aşkın filminde yankılanırken,

dünya yerle bir olduktan sonra da, 1950 yılında Mario Lanza tarafından "Aşk Her Yerde" tanımıyla dilden dile, dikenli tel tanımadan ülkeden ülkeye dolaşıyormuş.

Kendisine "Shine" gibi pek çok unutulmaz filmde de yer bulan,

Grateful Dead gibi uçmuş gitmiş grupların konserlerinde bile coşkuyla çalınan,

Fred Çakmaktaş ve Barney Moloztaş'ın bile söylediği Funiculi Funicula,

bir yirmi birinci yüz yıl gecesi, bu dünyadan bir Luciano Pavarotti geçip giderken de nefes nefese yazılıyor,

sanki Vezüv eteklerinde bir kurdelenin kesilişini izlerkenki coşkuyla bininci, on bininci defa dinleniyor,

Pavarotti'ye

ve

her gün Taksim'den Kabataş'a, Kabataş'tan Taksim'e taşınıp duran binlerce güzel insana armağan ediliyormuş...

düş hekimi yalçın ergir    http://www.ergir.com

6 / eylül  / yirmi bir yüz 7

ankara

Luciano Pavarotti'nin Funiculi Funicula'sı:

http://www.youtube.com/watch?v=siEpux48BYg

"Orijinal" bir 1898 plağından "paha biçilmez" bir kayıt:

http://www.youtube.com/watch?v=oqUOlT2JXbU

Vezüv - 1900

İstanbul - 2007