Sen Batum'da balığın karnını itinayla yar,
iç organlarının arasına aluminyum tüp içinde resmi yazıyı yerleştir,
karnını tekrar dik ve Karadeniz'e sal;
sonra da haber bekle.
Balık Marmara Denizi'nde ağa yakalansın,
aşçı da gelip:
- Abi balığın karnından bir şey çıktı, n'apayim? diye gelip sorsun...
|
|
|
Adam yaşam ile ölüm arasında durur; adam düşünür.
At düşünür, koyun düşünür, inek düşünür, köpek düşünür.
Balık düşünmez; balık sessizdir, ifadesizdir.
Balık düşünmez;
çünkü balık her şeyi bilir,
balık her şeyi bilir...
(Iggy Pop) Emir Kusturica / Arizona Dream |
Bilge Mehmet Ertüzün bana bir Mersin Balığı hikayesi anlatmıştı. Bayılmıştım ve “Beyaz Balina AYDIN” belgeselini hazırlarken bu öyküyü de içine nasıl monte etsem diye düşünmüştüm. Ama yazı ortaya çıktıktan sonra da, tek noktasının ya da tek notasının yerini değiştirememiştim.
Mehmet Ağabey, geçen sabah elinde develerin paçalarına takılan keçi kılından yapılmış bir paçalık, muhteşem bir keçe paspas ve kalamata zeytinle ziyaretime gelmişti. Ben de utancımdan içerdeki odaya sakin sakin gidip, kimse görmeden sevinçten zıp zıp zıplamış; sonra da gayet sakin bir şekilde yanına dönüp teşekkür etmiştim.
Ben de ona taze bitmiş Aydın yazımı okutmuş; sonra yakında ortak bir çalışma olarak ortaya çıkmasını dilediğimiz,
Anadolu’dan izi silinmiş bir beneklinin, bir pati izinin sohbetine koyulmuştuk.
Ve o akşam Mersin Balığı’nın öyküsünü yazılı olarak almıştım;
bu bayıldığım öyküyü kendi yazıma koyamamıştım ama mutlaka kendi imzasıyla panoma asmalıydım:
|
... Merhabalar;
Bugun sana ugradigimda bendeki mersin baligi oykusuyle AYDIN'in oykusu arasinda bir bag kurabilir miyiz demistin. Az bucuk arastirma yaptim ve seninle paylasayim dedim, belki sen bir irtibat kurarsin.
Once bendeki hikayeden baslayayim: Burada enteresan bir benzerlik bulunuyor ve ansiklopediyi karistirirken bugun kesfettim(Hayat Dergisi Hayvanlar Ansiklopedisi). Bir zamanlar calistigim sirketin sahibinin teknesinin kaptaninin Marmara Denizinde Tuzla aciklarinda (1983 senesi) agla yakaladigi Mersin baliginin cinsi Mersin Morinasi yani beyaz mersin baligi anlamina da gelen Beluga Morinasi ya da latince adiyla Huso-Huso. Yani AYDIN'imizin da Mersin Baligimizin da ortak bir isimleri kesinlikle var (Her iki ture de bu ismi Ruslarin taktigi cok acik)ve bu ansiklopedik bir bilgi. Mersin baliklarinin (25 ayri cesidi var) tamamini kapsayan isimleri ise Acipenseriade. Rusya da mebzul miktarda bulunuyorlar Volga ve Dniepr nehirlerinde. Siyah havyarlari karinlari itinayla kesilerek aliniyor ve sonra tekrar suya birakiliyorlar. O yillarda Rusya'da bu baligin avlanmasi tamamen karneye bagli.
Benim oykudeki Mersin Baliginin seyahati de ilginc tabii. Meshur Argonot efsanesi vardir, Yunan kahraman Iason(Yason) altin postu arayip bulmak icin Kolkhis'e gider(Guney Dogu Karadeniz'in eski adi). Ama hareket noktasi Teselya, Yunanistandaki Iolkos Kralliginin bulundugu yerdir ve Canakkale-Istanbul bogazlarini da gecerek Kolkhis'e (Poti-Batum) varir. Orada kutsal postu bulur ve sonra tekrar Yunanistan'a doner. Iste bizin mersin baligi da neredeyse Argonotlarin katettigi mesafenin tamamina yakinini ters istikamette kateder ve Batum'dan birakildigi noktadan butun Karadenizi(Pontos Eukseinos) gecer ve Marmara'da(Propontis) yakalanir.
Havyari alinmak icin diger Mersin baliklarinda oldugu gibi Poti'deki balikcilik enstitusu yetkililerince karni itinayla yarilip ic organlari arasina aluminyum bir tup icinde resmi yazi konulan baligimiz muhtemelen daha epey kucukken Karadeniz'e yani Pontos Eukseinos'a birakilir. Ucuk pembe renkli ve bilmem kacinci saman hamuru kagida (Senin Gerze'deki kisiden aldigin defter de o ozelliklerde, buram buram proleterya !!)Rus bilim adamlarinca yazilan metin soyle demektedir; Bu balik yakalandiginda tup icindeki bilgiye ulasanlarin baligi yakaladiklari mahal, tarih, baligin o gunku uzunlugu ve kilosu yazilarak Poti'de su adresteki enstitumuze bilgi gondermeleri onemle rica olunur......
Bana bu tup ve icindeki belgeyi bir Rusya seyahatimizde ucaktayken veren Ertan Bey(Sirket sahibi) gerekeni yapmami rica etmisti, ben de metni tercumanimiza okutarak belge ve tupu Mr Leonid Ryzansky'e iletmistim. Bu adam o yillarda yogun (1983-1984) is yaptigimiz Sovyet Ticaret Kurulusu Soyuzproemxport firmasinin en ust duzey yetkilisiydi, Polit Buroya cok yakin bir kisiydi ve ozel meraklari arasinda amator balikcilik onemli bir yer tutuyordu, hatta bana bir gun Alaska'da somon baligi yakalamak icin verilen ozel iznini gostermisti. Tabii soguk savasin delicesine surdugu o yillarda bu bana cok enteresan gelmisti. Bu zat sonra Sovyetler Birliginin Bruksel'deki Ticaret Ateseligine atanmisti. Adamin konuya ilgisi beni hic sasirtmamisti zira Rusya taksi soforunun radyosunda Musorsky dinledigi, duvar ustasinin aksam karisini yanina alarak Bolsoy'da Angara adli baleyi izlemeye gittigi ust kulturu toplumunun hemen her katmaninda sergileyen garip bir memleketti. Mr Ryzansky de neticede zaten universite mezunu, her gun dunyanin dort bir yanindan gelen is adamlariyla halvet olan ust duzey tumturakli bir burokratti. Yetkilileri hemen gorevlendirdi ve bana binlerce tesekkur ederek ve benden istenilen bilgileri de alarak yazisini Poti'deki enstituye gonderdi.
Iste boyle dostum. Bu arada sozunu ettigim ansiklopediden Beluga Whale'i de arastirdim. Bilgiler soyle ; Bu balina familyasinin latince adi Delphinapterus(Herhalde Yunus baligi ozellikleri gosterdiginden). Bir diger adi (kelalaka gibi ama) ise Deniz Kanaryasi, bunun nedeni de su altinda kusa benzer sesler cikarmasi. Beluga balinasi Okhots denizinde Koryak Eskimolari icin ayri bir oneme haiz. Oldurmesine olduruyorlar ama bir kizilderili ritueli ve paylasimi icinde. Koryak'larin Beluga icin her yil duzenledikleri bir de yortulari var. Bu bayramin adini '' Balina Misafirin'' koymuslar. Beluga tatli sularla da pek ic ice, somon baligi yemek icin tatli sulara da giriyor.
Sevgi ve selamlarimla mehmet
|
(gerçi sesli olarak tanıştırmıştım ama ilk fırsatta Mehmet Ağabey ( http://www.ergir.com/ipek_yolu.htm )
ile Taner'i ( http://www.ergir.com/kayi_koyu.htm ) bir araya getirmeli;
az ötelerine oturup, sohbetlerini dinlemeliydim...)
düş hekimi yalçın ergir http://www.ergir.com
